ÖZET
Bu makalede Frederick Schmitt ve Reza Lahroodi bir soruşturma ve bilgi faaliyetinde merakın nasıl bir değere sahip olduğunu ele almaktadır. Yazarlar, merakı kişinin dikkatini nesneye çekmesini sağlayan ve sonrasında ise dikkatin sürdürmesini sağlamak için ortaya çıkan bilmeyi motive edici temel bir arzu şeklinde ifade edip onun bir iştah olduğunu ileri sürmektedir. Merakı ilgiden ayıran yazarlar, merakın epistemik değerini çeşitli temeller açısından incelemektedirler. Birincisi, merak uyarıcıdır: bir önermenin doğru olup olmadığı ile ilgili merak, ilişkide bulunan konu hakkında meraklı olunmasını sağlar, tabi bu da bilgilerimizi derinleştirmemize yardımcı olur. İkincisi, merak pratik ya da epistemik ilgimiz olduğu konuları birkaç derece ileri taşımaktadır. Üçüncüsü, ve en önemlisi ise merak büyük ölçüde çıkarlarımızdan bağımsızdır: Daha önce hiçbir ilgi duymadığımız bir nesneye dikkat çekmemizi sağlar. Böylece bilgilerimizi genişletir. Schmitt ve Lahroodi, John Dewey'ın merakın değerini açıklayan yaklaşımı devralan bir gelişim seviyesinde merakın ne düzey bir rol oynadığını ana hatlarıyla ortaya koymaktadır. Son olarak ise yazarlar merakın eğitim uygulamalarındaki etkileri hakkında bazı sorular yöneltiyorlar.
Merak, eğitim ve soruşturmayı kolaylaştırdığı gibi aynı zamanda sıklık durumu ile birlikte kişinin öğrenme ve keşif faaliyetlerinde başarı sağlayıcı olup psikolojik olarak gerekli bir şeydir.1 Eğitim, araştırma ve bilgi faaliyetlerinde araçsaldır ve bunun yanı sıra meraka yol açan araçsal tekniklerin sıklıkla tercih edildiği gerçeği öğretmenler tarafından da doğrulanmaktadır; sürprizleri ortaya çıkarmak için beklenmedik bağlantılarla konuları yan yana getirir, öğrencilere bulmacaları çözmelerini sağlar. Öğretmenler, konularla ilgili canlı örnekler sunar ya da konuya dikkat çekmek için çarpıcı gösteriler yaparlar ve öğrencileri çağrıştırıcı sorulara yöneltmek için Sokratik eğitim yöntemini uygulamaktadır. Uyarıcı merak, eğitim ve öğrenmenin merkezindedir. Buradaki amacımız merakın neden sorgulama ve bilgi için araçsal değere sahip olduğunu açıklamaktır.2 Stratejimiz, merakın doğasını araştırmak ve araçsal epistemik değerini açıklamak için keşfettiğimiz şeyleri kullanmak olacaktır. Açıklamamızın ilk kısmı, merakın gerekli özelliklerine - günlük meraklılığımızda tanınan özellikler- yönelik olacak ve ikinci kısmı ise merakın koşullu özelliklerine odaklanacak. Çağdaş bir deyimle söylersek soruşturmamız, John Dewey’in merakın değerini açıklamaktadır. Bu makale, hem eğitimin pratik değerlerini anlayıp değer biçmemize yardımcı olan bir alan olarak değerler epistemolojisinin gelişmesine hem de karakter özelliklerin, eğilimlerin ve yeteneklerin kavramsal ve normatif çalışmalardaki epistemic değerine katkı sağlamayı amaçlamaktadır.3 Makalenin sonuç kısımında ise merak uyandırmaya yönelik eğitim uygulamalarına ilişkin bazı sorular gündeme getireceğiz.